#MEETTHEARTIST Mano Penalva

Tijdens Art Rotterdam treft u het werk van honderden kunstenaars van over de hele wereld. In deze reeks lichten we een aantal kunstenaars uit die bijzonder werk tonen tijdens de beurs.

De Braziliaanse kunstenaar Mano Penalva studeerde sociale communicatie en sociale wetenschappen in Rio de Janeiro, met een specialisatie in de antropologie. Daarnaast volgde hij jarenlang kunstvakken aan de Escola de Artes Visuais. Hij is bovenal gefascineerd door materiële cultuur: een overkoepelende term die onder meer in de antropologie wordt gebruikt om te verwijzen naar het totaal aan tastbare objecten uit hedendaagse culturen en culturen uit het verleden. Hoe worden deze producten gemaakt, verspreid en gebruikt?

De kunstenaar onderzoekt deze materiële cultuur in relatie tot gedragsveranderingen en globalisering. Zijn voorkeur gaat daarbij vooral uit naar alledaagse objecten die tot handelswaar gemaakt zijn en zowel een lokaal als globaal karakter hebben — als gevolg van een steeds intensiever, industriëler en internationaler wordend productieproces. Penalva is geïnteresseerd in de manieren waarop objecten maar ook beelden zich exponentieel verspreiden over de wereld. Deze uitwisseling kan ook iets onthullen over de sociaaleconomische en culturele realiteit van een bepaald volk of een achterliggende koloniale geschiedenis.

Penalva verzamelt alledaagse voorwerpen die hij vindt op straat of tijdens zijn vele reizen langs grote wereldsteden, waarbij hij vooral de populaire straatmarkten niet overslaat. De kunstenaar maakte voor eerdere werken onder meer gebruik van het zeildoek dat gebruikt wordt in deze kraampjes. Hij verzamelt en koopt materialen als borduurwerk, appliqué patches, netten, jutezakken, nylon strips, haken, borstels en veiligheidsgordels. Voor een recente reeks uit 2021 gebruikte Penalva raffia verpakkingszakken die worden gebruikt voor onder andere meel, kunstmest, post en bruine suiker. 

Deze voorbeelden van materiële cultuur eigent de kunstenaar zichzelf vervolgens toe, waarna hij het uit hun originele context haalt om zo tot nieuwe, poëtische betekenissen te komen. Verkoopstrategieën spelen daarin ook een rol. Voor het werk ‘Maiz’ maakte Penalva bijvoorbeeld een maiskolf van Cheetos (chips), in het formaat van een populaire maissoort die in Mexico wordt verkocht maar wordt geïmporteerd uit de Verenigde Staten. Hij fotografeerde dat object en drukte er vervolgens drieduizend ansichtkaarten van af, die hij uitdeelde aan lokale souvenirverkopers in Mexico-Stad. Zij mochten de opbrengsten van de verkoop vervolgens houden. De kunstenaar probeert hiermee iets te vertellen over materiële cultuur, maar ook over de effecten van globalisering.

Penalva werkt voor zijn praktijk in verschillende media, waaronder schilderkunst, fotografie, video, sculptuur en installatie. Zijn werk wordt soms vereenzelvigd met de Braziliaanse cultuur omdat hij veel gebruik maakt van karakteristieke lokale items, maar door nieuwe toepassingen krijgt het materiaal een grenzeloos karakter. De kunstenaar is bovendien geïntrigeerd door het idee dat een object of woord verschillende betekenissen kan hebben in verschillende culturen. Hij zoekt naar objecten die deze grenzen overstijgen en daarmee een symbool worden voor globalisering, om ze vervolgens in een nieuwe context te plaatsen. Een terugkerend thema is de tegenstelling tussen het (private) huiselijke leven en het meer vluchtige (publieke) leven op straat, en de manieren waarop die onze waarden en gewoonten beïnvloeden.

De afgelopen jaren rondde Penalva onder meer residenties af in Mexico, Miami, Brussel, New York en Brazilië. Zijn werk werd wereldwijd tentoongesteld, onder meer in Brussel, Mexico, Barcelona, Venetië, Parijs en New York. Tijdens Art Rotterdam is zijn werk te zien in de booth van Galerie Felix Frachon.