#MeetTheArtist Het extravagante levensproject van Erik Niedling
Tijdens Art Rotterdam tref je het werk van honderden kunstenaars van over de hele wereld. In deze reeks lichten we een aantal kunstenaars uit die bijzonder werk tonen tijdens de beurs.
De Duitse conceptuele kunstenaar Erik Niedling is een beetje een enigma. Hij verbrandde eerder een deel van zijn vroegere werk en denkt na over manieren om zijn eigen verdwijning in scene te zetten. Zijn werken gaan onder meer over de manieren waarop we de geschiedenis vormgeven en welke gevolgen dat heeft voor hoe die geschiedenis collectief herinnerd wordt. Hoe verzamelen, archiveren en ordenen we zaken en wat zegt dat over hoe we naar de wereld kijken?
In 2010 regisseerde en produceerde Niedling samen met Ingo Niermann de documentaire The Future of Art, waarin ze toonaangevende curatoren, verzamelaars, kunstenaars en kunstcritici uit de hedendaagse kunstscene interviewden, waaronder Damien Hirst, Marina Abramović, Olafur Eliasson en Hans-Ulrich Obrist. Een jaar later werd de documentaire vergezeld door een transcript in het boek The Future of Art: A Manual. Niermann stelt hierin een idee voor van een speciale hedendaagse piramide als monumentaal kunstwerk. Deze zou idealiter gefinancierd worden door één verzamelaar, die zich daarmee verzekert van een unieke begraafplaats na hun dood. Daarmee verwordt de verzamelaar tot een moderne farao, waarmee ook de kunstenaar indirect verheven wordt. Uiteraard moet dit project met enige ironie en sarcasme bekeken worden; het zegt iets over de absurde hoeveelheden geld die er door de kunstmarkt stromen en de ietwat merkwaardige verering voor de spelers die daarmee gepaard gaat. In de documentaire vragen ze de curatoren, verzamelaars, kunstenaars en kunstcritici om advies om het project tot een artistiek en financieel succes te maken. Hun antwoorden zijn soms een tikje megalomaan (Hirst) of zelfverheerlijkend (verzamelaar Thomas Olbricht) en weinig van de geïnterviewden plaatsen echt kritische kanttekeningen bij het absurdistische plan.
Aan het einde van de opnames draagt Niermann het idee over aan Niedling, voor wie het sindsdien aan de basis staat van veel van zijn kunstprojecten. Een van die projecten, ‘Mein letztes Jahr’ (‘Mijn laatste jaar’) (2011-2012), hield in dat hij een jaar lang leefde alsof het zijn laatste jaar was. Hij verbrandde zijn aardse bezittingen en eerdere werken en gebruikte de as om daarmee nieuwe werken te creëren. Hij legde dit jaar vast in het werk The Future of Art: A Diary, een vervolg op The Future of Art: A Manual. Later maakte hij performances, publicaties en tentoonstellingen over de piramideberg, waarvoor hij onder meer onderzoek deed naar radicale politieke stromingen in de staat Thüringen. Hij richtte daarvoor het Dokumentationszentrum Thüringen op, samen met Niermann. Op 8 mei 2017 voerde Niedling een rituele inbeslagname uit van de Kleiner Gleichberg, de dag waarop de Nazi’s zich 72 jaar eerder overgaven aan de geallieerden.
De officiële verklaring van Niedling was als volgt:
“Ik wil het grootste graf aller tijden bouwen en daar na mijn dood begraven worden, samen met mijn kunstwerken. Pyramid Mountain, bedacht door schrijver Ingo Niermann als onderdeel van onze documentaire The Future of Art (2010), is een piramide die is uitgegraven uit een berg die niet minder dan 200 meter hoog mag zijn. Als ik eenmaal begraven ben, zal het weggehouwen materiaal opnieuw over de piramide worden uitgestrooid, waardoor de berg in feite in zijn oorspronkelijke vorm wordt hersteld. De afgelopen zeven jaar heb ik geprobeerd om de noodzakelijke voorwaarden te scheppen om mijn eigen verdwijning op een monumentale manier in scène te zetten. Ik leefde een jaar alsof het mijn laatste was, probeerde een carrière als politiek adviseur en initiatiefnemer van een nieuwe fitnessbeweging, alles om zo de nodige financiële middelen te verkrijgen. Ik creëerde bovendien een nieuwe munteenheid, de piramidedollar. In 2012 heb ik de Kleiner Gleichberg in mijn thuisstaat Thüringen uitgeroepen tot de toekomstige locatie van de piramideberg, een idee dat leidde tot een breed front aan verzet. De meerjarige internationale zoektocht naar een alternatieve berg bleek niet succesvol en ik richtte mijn aandacht opnieuw op de Kleiner Gleichberg: een goed zichtbaar herkenningspunt en een natuurlijk bolwerk dat onder meer door de Kelten en het Oost-Duitse Nationale Volksleger werd gebruikt. Op 8 mei 2017 om 12.00 uur nam ik de Kleiner Gleichberg in beslag in een daad van burgerlijke ongehoorzaamheid totdat de Pyramid Mountain definitief voltooid is. Als teken van mijn claim zal ik een vlag op de top plaatsen, een aantal stenen in de vorm van een piramide stapelen en een permanente tentoonstelling maken met toekomstige grafobjecten. In een wereld waarin Donald Trump president van de Verenigde Staten kan worden, is alles mogelijk: ik maak van dit gunstige, revolutionaire moment gebruik om nieuwe regels te maken. Ik heb begrepen dat alleen zij die klaar zijn voor confrontatie hun doel zullen bereiken.”
Sindsdien voert Niedling ieder jaar op dezelfde dag ‘Burial of the White Man’ uit op de berg, waarin symbolisch het archetype van de witte man wordt begraven, dat historisch gezien symbool staat voor onderdrukking en geweld. In 2019 bracht hij een gelijknamig boek uit, een biografische roman over zijn vriendschap met Niermann en de uitvoering van een reeks steeds grotere, absurdere en ambitieuzere projecten in het verlengde van de piramide — die allemaal in essentie doelbewust gedoemd lijken om te mislukken.
Tijdens Art Rotterdam zal Erik Niedling zijn werk laten zien in de booth van Galerie Tobias Naehring in de New Art Section. Hierin krijgt het project rondom de piramideberg vorm in een reeks foto’s, schilderijen en andere kunstwerken. Werk van Niedling was eerder onder meer te zien op Manifesta 12, het M HKA, De Appel Arts Centre, het Neues Museum Weimar en de Galerie für Zeitgenössische Kunst GfZK.
Geschreven door Flor Linckens
