Tussen ecologie en technologie

De hybride wereld van Adriano Amaral

Wie de eerste solotentoonstelling van de Braziliaanse kunstenaar Adriano Amaral bij Galerie Fons Welters eind vorig jaar miste, heeft geluk: Prole gaat op Art Rotterdam in reprise. Gedeeltelijk dan. De galerie zal er een aantal van Amarals Prosthetic Paintings tonen die in Prole te zien waren. Voor deze serie schilderijen dienden foto’s die Amaral met zijn mobiel nam als vertrekpunt, om ze uit te voeren in het soort siliconen dat wordt gebruikt voor protheses. 

De inhoud van het werk van de alumnus van De Ateliers laat zich een stuk lastiger beschrijven dan het soort siliconen dat hij gebruikt. Het persbericht bij Prole, wat nageslacht betekent in het Portugees, beschrijft Amarals werk als een onderzoek naar de materialiteit en inhoud van alles dat ons omringt en hoe dingen geleidelijk veranderen door de tijd. 

Als we die titel letterlijk nemen, dan gaat het wel over doorgeëvolueerd nageslacht. Amaral (BR, 1982) speelt met tegenstellingen zowel op conceptueel als op materiaal vlak – denk aan levend-dood, organisch-digitaal, ecologisch-technologisch, maar ook tastbaar en efemeer – om uit te komen op hybride vormen van die tegenstellingen. Die kunnen zo verwarrend zijn dat je opnieuw nadenkt over die begrippen. 

Een ruimte met een eigen logica
Wie Prole wilde zien moest daarvoor door een aantal plastic flappen heen stappen, alsof je een koelcel binnenging. Een symbolische toegangspoort naar een ruimte met een eigen beeldtaal en dito logica. Op de vloer van de geheel witte galerie lagen 32 kruizen van aarde, elk op een eigen verhoginkje van aluminium. Gedurende de tentoonstelling droogde de aarde steeds verder uit, waardoor de kruizen broos werden en uiteindelijk uit elkaar vielen. 

De geleidelijke overgang van leven en dood is een vrij evidente tegenstelling. De kruisvorm is een duidelijk religieus symbool, in combinatie met de langzaam verdroogde aarde zou je kunnen denken dat het om een afbrokkelend religieus besef zou gaan, maar Amaral trekt het nog breder dan dat. De kruisen lopen helemaal door tot aan de wanden van de galerie, waarlangs halve kruizen te zien zijn. Hierdoor wordt de suggestie gewekt dat de kruizen buiten de galerie eindeloos doorgaan. Alsof je een soort digital mesh bent binnengestapt waarbinnen een organische en een digitale wereld samenvloeien. 

“Uiteindelijk wil ik dat er een soort hybride ontstaat van iets organisch als aarde met het digitale domein,” vertelt Amaral, die ruim een jaar aan de installatie werkte. “Aan het begin van mijn carrière maakte ik vooral site-specifieke installaties, tegenwoordig ook meer autonome werken, zoals de Pinturas protéticas (Prosthetic paintings). Maar nog steeds wil ik dat bezoekers overal iets kunnen zien en dat ze kunnen verbinden met andere objecten in de ruimte. Daarnaast wil ik dat mijn werk open is voor interpretatie waardoor bezoekers zelf verbanden gaan leggen.”

Zijn werkwijze omschrijft Amaral als intuïtief. “Eerst combineerde ik dingen die ik vond, bijvoorbeeld een tak met een dop van een PET-fles. Pas na een aantal jaar kreeg ik door dat de dingen die ik combineerde een dualiteit in zich droegen, op veel verschillende niveaus. Bij een show als deze begin ik intuïtief, maar op een bepaald moment weet ik wat ik wil maken en wordt het conceptueler.”

Pinturas protéticas
Aan de wanden hingen de Pinturas protéticas, gemaakt van siliconen die worden gebruikt bij protheses voor mensen die een ledemaat hebben verloren. Aanraken mag bij kunst zelden, maar door de huidachtige structuur is het nog lastig om die neiging te onderdrukken. “Het voelt zacht aan, net als de menselijke huid”, vertelt Amaral. Hij werkt al sinds 2015 met siliconen, maar ontwikkelde deze complexe toepassing pas afgelopen jaar. 

Ook bij de Pinturas is er sprake van een hybride. De werken hebben weliswaar een bijna huidachtige kwaliteit, ze werden 3-d geprint. Doordat de werken verdiept liggen in een soort membraanachtige omlijsting, kom je dichterbij om het tafereel te zien. Daarbij gaat het Amaral om het effect dat je iets dat met behulp van een printer is gemaakt als menselijk en intiem ervaart. De voorstellingen hebben dan weer een artificiële, futuristische citrus- of limegroene kleur, waardoor de voorstellingen van dieren weer iets onnatuurlijk overkomen.

De foto’s die als uitgangspunt dienden nam Amaral in zijn directe omgeving met zijn mobiele telefoon. “Voorheen zat mijn omgeving in mijn werk in de vorm van de materialen die ik gebruikte”, vertelt Amaral die tegenwoordig op de boerderij van zijn familie woont op drie uur rijden van Sao Paolo. “Nu wilde ik ook beelden van mijn omgeving laten zien. Af en toe voegde ik iets toe dat ik leuk vond of online tegenkwam, bijvoordbeeld de man in het kikkerpak.”

Geschreven door Wouter van den Eijkel