#MeetTheArtist De praktijk van een eeuwige reiziger

Tijdens Art Rotterdam tref je het werk van honderden kunstenaars van over de hele wereld. In deze reeks lichten we een aantal kunstenaars uit die bijzonder werk tonen tijdens de beurs. 

Moshekwa Langa werd in 1975 geboren in het dorpje Bakenberg in Zuid-Afrika ten tijde van het apartheidsregime. Voordat hij zich toelegde op de beeldende kunst werkte hij een tijdje voor de South African Broadcasting Corporation. Hij begon daarnaast te experimenteren met teksten, beeldhouwkunst en geluidsopnamen. In 1997 werd hij uitgenodigd voor een residentie aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Sindsdien is de Nederlandse hoofdstad een belangrijk honk voor de kunstenaar. Later volgden onder andere residenties aan de Thami Mnyele Foundation in Amsterdam en de Cité Internationale des Arts in Parijs. 

Maar vooral zijn geboortedorp Bakenberg is altijd een belangrijke rol blijven spelen in zijn verbeelding. Hij keert er regelmatig terug en maakte er onder meer het toonaangevende videowerk ‘Where do I begin’ (2001), dat te zien was op de Biënnale van Venetië in 2003, in Fondation Louis Vuitton in 2017 en tot voor kort [begin december 2022] in een overzichtstentoonstelling in KM21 in Den Haag. Het sleutelwerk van de kunstenaar is bovendien onderdeel is van de collectie van Tate Modern. De titel refereert naar het nummer Love Story van Shirley Bassey. Langa gebruikt alleen een fragment uit het nummer en herhaalt dit gedurende de hele video. Vier minuten lang zien we mensen die een bus instappen op een stoffige weg in Bakenberg, bezien vanuit het perspectief van een klein kind.

Langa onthoudt ons een narratief, we zien alleen een reeks anonieme benen. Toch bieden de beelden visuele informatie: een perfect gestreken broek naast versleten schoenen, een bloemenrok, een paraplu, een overvolle tas, kleding met vlekken, een missende sok. De zin ‘Where do I begin’ suggereert het begin van een reis of een verhaal. In combinatie met de herhalende beweging zegt het iets over thema’s die veelvuldig terugkomen in de praktijk van Langa: reizen, thuishoren, ontheemding, herinneringen, identiteit, insluiten en uitsluiten, verplaatsing en grenzen.
Tegelijkertijd vertelt de video impliciet over de geschiedenis van Zuid-Afrika. Tijdens het apartheidsysteem had de Nationale Partij namelijk bepaalde gebieden toegewezen aan zwarte inwoners, de zogenaamde homelands. Dat betekende dat veel zwarte bewoners dagelijks grote afstanden moesten overbruggen op weg naar naar hun werk. Ook Bakenberg stond tijdens de apartheid niet op officiële landkaarten, een feit dat de kunstenaar grondig verwarde toen hij er voor het eerst achter kwam. Het is dan ook niet toevallig dat fictieve en incomplete landkaarten een terugkerende rol spelen in zijn werk. Waar Bakenberg enerzijds een statische herinnering blijft voor Langa reflecteert hij ook op hedendaagse ontwikkelingen in zijn geboortedorp, bijvoorbeeld door de opkomst van lokale platinawinning.

De praktijk van Langa gaat over het leven tussen verschillende plaatsen, zowel in fysieke als mentale zin. Hij werkt in een veelheid aan media: van tekenen en fotografie tot video, collage en installatie. De kunstenaar experimenteert graag met verschillende materialen en gebruikt onder meer zout, koffie, rekeningen, verf, bubbelplastic, pigmenten, sigarettenpeuken, tape, vaseline, kaarten, bleek, advertenties, golfplaten, lak, plastic en natuurlijke houtskool. Ook taal komt regelmatig terug in zijn praktijk. De kunstenaar maakte daarnaast ook een reeks drag paintings die hij over de ongeasfalteerde wegen van Bakenberg sleepte om daarmee een soort abstracte landkaart van de omgeving te maken. De veelal abstracte werken van Langa worden niet zelden getekend door een dikke textuur: de kunstenaar laagt de materialen op dezelfde manier waarop hij betekenissen laagt — die overigens niet altijd even eenvoudig te ontcijferen zijn. Ook de titels van de werken hebben vaak iets weg van een raadsel. Langa brengt de verf regelmatig in plasjes aan en laat daarnaast ruimte voor toeval en vrije associatie. Ook de kijker wordt uitgenodigd om vrij te associëren. 

Het werk van Langa was onderdeel van de Biënnales van Venetië, São Paulo, Johannesburg, Berlijn, Havana, Gwangju en Istanbul en werd opgenomen in de collecties van het MoMA in New York, het M HKA in Antwerpen en Tate Modern in Londen. Verder presenteerde Langa zijn werk in Fondation Louis Vuitton en Fondation Kadist in Parijs, het MAXXI (Museo nazionale delle arti del XXI secolo) in Rome, het New Museum en het International Center of Photography in New York, Centre d'Art Contemporain in Genève, Kunsthalle Bern, het Walker Art Center in Minneapolis, het ZKM Museum of Contemporary Art in Karlsruhe en Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam.

Tijdens Art Rotterdam zal Moshekwa Langa zijn werk tonen in de booth van Stevenson in de Main Section.

Geschreven door Flor Linckens